Marek Stachowski

---

Życiorys

W pierwszych trzech latach swojego życia Marek Stachowski przebywał z rodzicami na Śląsku, zanim wybuchła II wojna światowa. Kiedy rozpoczęły się działania wojenne, jego matka podejmowała dramatyczną wędrówkę przez Polskę, aby dotrzeć do Bydgoszczy, gdzie ojciec kompozytora ukrywał się przed nazistami.

W 1952 roku rozpoczął formalną edukację muzyczną w Państwowej Szkole Muzycznej I stopnia w Krakowie, w klasie fortepianu Stanisława Czernego. W 1959 roku w trybie przyspieszonym otrzymał dyplom z fortepianu w Średniej Szkole Muzycznej, a następnie, w roku 1960, ukończył studia z teorii muzyki. W 1962 roku związał się węzłem małżeńskim z Marią Jabłońską.

W trakcie studiów u Krzysztofa Pendereckiego (1963–1968) w krakowskiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej, Stachowski zaczął odnosić pierwsze sukcesy na międzynarodowej scenie muzycznej. W 1968 roku zdobył nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Fundacji „Gaudeamus” za utwór Musica con una batuta del tam-tam, a także I nagrodę na Konkursie Kompozytorskim im. A. Malawskiego za Neusis I oraz wyróżnienie w Konkursie Młodych ZKP za Sequenze concerttati. Rok później zdobył II nagrodę na Międzynarodowym Konkursie „Komitetu Solidarności” w Skopje za Chant de l’espoir.

W 1970 roku, jego utwór Audition na flet, wiolonczelę i fortepian był pierwszym dziełem Marka Stachowskiego, które zaprezentowano podczas Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”. Rok później otrzymał III nagrodę na Ogólnopolskim Konkursie Kompozytorskim za kantatę Słowa do wierszy W. Broniewskiego. Stachowski był również wielokrotnie wyróżniany na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu: w 1974 roku za Neusis II, w 1979 roku za Divertimento na orkiestrę smyczkową i w 1990 roku za III Kwartet smyczkowy, który został napisany na zlecenie BBC Bristol.

W 1974 roku zdobył I nagrodę w Konkursie im. K. Szymanowskiego za Śpiewy thakuryjskie. W 1975 roku prowadził wykłady na Uniwersytecie Yale, a w następnym roku otrzymał nagrodę muzyczną miasta Mönchengladbach za Poeme sonore. W 1984 roku został uhonorowany nagrodą Związku Kompozytorów Polskich.

Oprócz twórczości artystycznej, Marek Stachowski poświęcił się również edukacji. Od 1967 roku prowadził klasę kompozycji w Akademii Muzycznej w Krakowie, gdzie od 1981 roku pełnił funkcję profesora zwyczajnego. W latach 1993-1999 oraz 2002-2004 był rektorem tej instytucji. Uczył też kompozycji w Rubin Academy of Music and Dance w Jerozolimie oraz na letnich kursach w Durham. Stachowski prowadził seminaria w ramach Gaudeamus Music Week, a także zasiadał w jury wielu konkursów kompozytorskich i wykonawczych, w tym w Konkursie im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie. W rezultacie jego pracy wielu młodych kompozytorów zdobyło swoje szlify i weszło na scenę muzyczną.

Upamiętnienie

W dniu 21 marca 2012 roku Rada Miasta Krakowa podjęła uchwałę, która nadała jednej z ulic w Krakowie imię Marka Stachowskiego. Propozycja nadania tej nazwy wyszła od Stowarzyszenia Artystów Polskich, które zasugerowało także lokalizację w Dzielnicy II Grzegórzki, w której Marek Stachowski mieszkał przez dwie dekady swojego życia. Inicjatywa zyskała wsparcie m.in. ze strony ZASP Oddział Kraków.

Nagrody i odznaczenia

• 1979 – Nagroda Miasta Krakowa,
• 1981 – Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia,
• 1984 – Nagroda Związku Kompozytorów Polskich,
• 1989 – Nagroda Ministra Kultury i Sztuki za twórczość dla dzieci,
• 1990 – Nagroda Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku,
• 1996 – Nagroda Wojewody Krakowskiego,
• 1997 – Nagroda Fundacji Ruth i Ray Robinsone „Excellence in Teaching”,
• 1999 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
• 2000 – Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki,
• 2001 – Złoty Medal Ministra Obrony Narodowej „Za zasługi dla Obronności Kraju”,
• 2005 – Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (pośmiertnie).

Dzieła

Muzyka kameralna

Twórczość Mareka Stachowskiego w kategorii muzyki kameralnej jest bogata i różnorodna, obejmująca wiele znaczących kompozycji. Na przykład, w 1963 roku powstał jego pierwszy Kwartet smyczkowy, a następne części cyklu pojawiły się w latach 1972, 1988 oraz 2001, kiedy to zrealizował Kwartet smyczkowy nr 4 „Quando resta l’estate”. Ponadto, w 1987 roku Stachowski stworzył dzieło pt. Musique en quatre scènes na klarnet i kwartet smyczkowy.

Ważnymi utworami są również:

• Musica da camera na flet, wiolonczelę, harfę i perkusję z 1965 roku,
• Musica per quartetto d’archi z tego samego roku,
• Felicitamento na kwartet smyczkowy z 2001 roku,
• Audition na flet, wiolonczelę i fortepian z 1970 roku,
• Extensions na fortepian z 1971 roku,
• Pezzo grazioso na kwintet dęty z 1982 roku,
• Madrigali dell’estate na głos i trio smyczkowe z 1984 roku,
• Tre intermezzi per trio d’archi z 1993 roku,
• Tastar e canzona per violoncello e pianoforte z 1996 roku,
• Cinq petites valses na fortepian z lat 1997–1998,
• Jeu parti na skrzypce i fortepian z 1998 roku,
• Recitativo e la preghiera na wiolonczelę i orkiestrę smyczkową z 1999 roku,
• Trio na klarnet, wiolonczelę i fortepian z lat 1999–2000,
• Miroir du Temps (Hommage à Olivier Messiaen) na skrzypce, klarnet, wiolonczelę i fortepian z 2002–2003 roku.

Utwory na orkiestrę smyczkową

W zakresie muzyki napisanej na orkiestrę smyczkową, ważnymi dziełami są:

• Sinfonietta per archi z 1998 roku,
• Divertimento na kameralną orkiestrę smyczkową z 1978 roku.

Utwory na orkiestrę symfoniczną

Dzieła symfoniczne Stachowskiego zawierają następujące kompozycje:

• Sequenze concertanti na wielką orkiestrę symfoniczną z 1968 roku,
• Irisation na wielką orkiestrę symfoniczną z lat 1969–1970,
• Poème sonore na orkiestrę symfoniczną z 1975 roku,
• Choreia na orkiestrę symfoniczną z 1980 roku,
• Capriccio per orchestra z 1984 roku,
• Koncert wiolonczelowy z 1988 roku.

Muzyka wokalno-instrumentalna

W dorobku wokalno-instrumentalnym Stachowskiego można wymienić:

• Chant de l’espoir na głos recytujący, sopran, baryton, chór chłopięcy, chór mieszany i wielką orkiestrę symfoniczną z 1969 roku,
• Symfonię pieśni tęsknotą uświęconych na sopran, chór mieszany i orkiestrę z 1981 roku.

Muzyka na chór a cappella

Dla chóru a cappella kompozytor stworzył:

• Vivat Maj! 3 Maj! na chór mieszany a cappella z 1999 roku,
• Marsz wolności na chór mieszany a cappella również z 1999 roku.

Utwory sceniczne

W obrębie teatru muzycznego Stachowski napisał kilka znaczących utworów, w tym:

Opery

Wśród jego oper znajduje się:

• Najdzielniejszy z rycerzy, opera dla dzieci w 3 aktach na sopran, tenor, 2 barytony, bas, chór mieszany i orkiestrę z 1965 roku,
• Odys wśród białych klawiszy dla dzieci na fortepian z 1979 roku.

---

Oceń: Marek Stachowski

---