Józef Piotr Kupny to znacząca postać w polskim Kościele katolickim, która od lat pełni ważne funkcje duszpasterskie i akademickie. Urodził się 23 lutego 1956 roku wDąbrówce Wielkiej. Jako duchowny rzymskokatolicki, zdobył wysokie kwalifikacje naukowe, uzyskując tytuł doktora nauk humanistycznych w dziedzinie filozofii i socjologii.
W swojej karierze pełnił różnorodne role, w tym był rektoremWyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Katowicach od 2001 do 2006 roku. Po tym okresie, w latach 2006-2013, sprawował funkcję biskupa pomocniczego w diecezji katowickiej.
Od 2013 roku zajmuje stanowisko arcybiskupa metropolity wrocławskiego, a w 2024 roku został zastępcą przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski. Jego działalność duszpasterska oraz akademicka przyczynia się do rozwoju i umacniania Kościoła w Polsce.
Życiorys
Młodość i wykształcenie
Józef Kupny, urodzony 23 lutego 1956 w Dąbrówce Wielkiej, mieszkał tam z rodziną przez dwa lata. Wkrótce później, jego rodzina przeniosła się do Chorzowa, gdzie rozpoczął edukację oraz przyjął sakrament bierzmowania w parafii św. Marii Magdaleny. W latach 1971–1975 naukę kontynuował w Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Curie-Skłodowskiej w Chorzowie, gdzie uzyskał świadectwo dojrzałości.
W roku 1975 zdecydował się na studia w Wyższym Śląskim Seminarium Duchownym w Krakowie. Po zaledwie kilku tygodniach musiał podjąć zasadniczą służbę wojskową, którą odbywał przez dwa lata w kleryckiej jednostce w Brzegu. 28 lutego 1982 roku, pośrednictwem biskupa diecezjalnego katowickiego Herberta Bednorza, otrzymał święcenia diakonatu. Natomiast 31 marca 1983, w katedrze Chrystusa Króla w Katowicach, otrzymał święcenia prezbiteratu.
Studia teologiczne przyszły później, gdzie magia nabrała formy. Uzyskał magisterium z teologii na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. Temat jego pracy magisterskiej to: „Nauczanie społeczne Jana Pawła II w czasie wizyty-pielgrzymki w Polsce (2–10.06.1979)”. Kontynuował edukację w zakresie teologii praktycznej w Studium Pastoralnym Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie, zdobywając w 1986 roku licencjat na podstawie pracy „Nauczanie społeczne Jana Pawła II w Polsce”. Również w latach 1986–1990 studiuje na Wydziale Nauk Społecznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, gdzie uzyskuje magisterium z socjologii, badając temat „Społeczne uwarunkowanie rozwoju osoby w nauczaniu Jana Pawła II”. W 1993 roku, dzięki pracy doktorskiej poświęconej „Antropologiczne podstawy nauczania społecznego Jana Pawła II”, uzyskuje doktorat z nauk humanistycznych, specjalizując się w filozofii i socjologii.
Prezbiter
W okresie 1983–1984 pełnił funkcję wikariusza w parafii Podwyższenia Krzyża Świętego i Matki Bożej Uzdrowienia Chorych w Katowicach. Następnie w 1984 roku rozpoczął pracę w stacji duszpasterskiej Matki Bożej Piekarskiej w Katowicach, a po jej przekształceniu w parafię objął urząd wikariusza.
W 2001 roku został wicedyrektorem Wydziału Duszpasterstwa Ogólnego Kurii Metropolitalnej w Katowicach, w tym samym roku stał się członkiem archidiecezjalnej rady kapłańskiej, a dwa lata później kolegium konsultorów. Współpracował z dokumentem Kościoła dotyczącym życia społeczno-gospodarczego podczas II Polskiego Synodu Plenarnego. Otrzymał również honorową godność kapelana Jego Świątobliwości.
Działalność naukowo-dydaktyczna
W 1992 roku rozpoczął pracę jako asystent, a w 1998 uzyskał tytuł adiunkta w Katedrze Katolickiej Nauki Społecznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Dodatkowo, przez pewien czas wykładał w filii tego uniwersytetu w Stalowej Woli oraz w Instytucie Wyższej Kultury Religijnej, Studium Teologicznym i Studium Katolickiej Nauki Społecznej w Katowicach. W 1993 roku doświadczenie zdobył jako wykładowca socjologii religii oraz socjologii parafii w Wyższym Śląskim Seminarium Duchownym w Katowicach, a także prowadził wykłady zlecone na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
W sierpniu 2001 roku został rektorem Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Katowicach. W 1999 roku włączył się w prace redakcyjne „Śląskich Studiów Historyczno-Teologicznych”. Jest również członkiem Polskiego Towarzystwa Teologicznego, Polskiego Towarzystwa Socjologicznego oraz Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Biskup
W dniu 21 grudnia 2005 roku papież Benedykt XVI powołał go na biskupa pomocniczego archidiecezji katowickiej oraz biskupa tytularnego Vanariony. Ceremonia jego święceń biskupich miała miejsce 4 lutego 2006 roku w archikatedrze Chrystusa Króla w Katowicach, gdzie biskupa udzielił Damian Zimoń, arcybiskup metropolita katowicki. Towarzyszyli mu również Wiktor Skworc, biskup diecezjalny tarnowski oraz Stefan Cichy, biskup diecezjalny legnicki. Jego dewizą biskupią stały się słowa „Christus dilexit nos” (Chrystus nas umiłował). Już 7 lutego 2006 roku został mianowany przez arcybiskupa Damiana Zimonia wikariuszem generalnym archidiecezji, a ponadto pracował w radzie kapłańskiej, duszpasterskiej oraz kolegium konsultorów.
W dniu 18 maja 2013 roku papież Franciszek mianował go arcybiskupem metropolitą wrocławskim, a kanoniczną funkcję objął 16 czerwca 2013 roku. Tego samego dnia odbył ingres do archikatedry św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu. Objął również stanowisko wielkiego kanclerza Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu. Otrzymał paliusz z rąk papieża Franciszka w bazylice św. Piotra, 29 czerwca 2013 roku.
W ramach Konferencji Episkopatu Polski, w 2008 roku został delegatem do spraw Ruchów i Stowarzyszeń Katolickich, w 2011 roku przewodniczącym Rady ds. Społecznych, w 2015 roku delegatem ds. Duszpasterstwa Ludzi Pracy, a w 2021 roku delegatem ds. Duszpasterstwa Przedsiębiorców i Pracodawców. W 2024 roku został wybrany na zastępcę przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski i współprzewodniczącego Komisji Wspólnej Przedstawicieli Rządu RP i KEP. Czynnie uczestniczył w Radzie Stałej, a także był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Organizacyjnego Obchodów 1050. Rocznicy Chrztu Polski w 2016 roku oraz komisji do spraw Polonii i Polaków za Granicą (od 2021 roku Zespół przy Delegacie KEP ds. Duszpasterstwa). W 2012 roku był głównym autorem dokumentu społecznego Episkopatu „W trosce o człowieka i dobro wspólne”.
Na koniec, obradował także w 2016 roku, konsekrując dwóch biskupów pomocniczych wrocławskich: Jacka Kicińskiego (2016) oraz Macieja Małygę (2022), a także biskupa pomocniczego legnickiego Piotra Wawrzynka w 2023 roku. W 2013 roku był przewodniczącym kapituły Śląskiej Nagrody im. Juliusza Ligonia i w 2017 roku ustanowił Medal Świętej Jadwigi Śląskiej.
Odznaczenia i wyróżnienia
Prezydent RP Andrzej Duda w 2016 roku uhonorował Józefa Kupnego nadaniem Krzyża Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski. Już rok wcześniej, w 2009, został przyjęty do Zakonu Rycerskiego Grobu Bożego w Jerozolimie, gdzie uzyskał tytuł Komandora z Gwiazdą.
W 2017 roku wyróżnienia te uzupełniły Złoty Medal za Zasługi dla Policji oraz Złoty Medal za Zasługi dla Pożarnictwa. Dwa lata później, w 2019, otrzymał Medal Komisji Edukacji Narodowej oraz Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. W 2020 roku dostał Medal 100-lecia Powstania Policji Państwowej oraz medal jako upamiętnienie 30-lecia utworzenia NSZZ Policjantów.
W 2014 roku nadano mu tytuł honorowego obywatela Chorzowa. Kolejnym osiągnięciem było wyróżnienie w postaci Trzebnickiej Nagrody Henryk w 2019 roku, która została przyznana przez Burmistrza Gminy Trzebnica.
Ten sam rok przyniósł mu także odznaczenie Złotym Medalem Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu. W 2018 roku Józef Kupny dołączył do konfraterni paulińskiej, a w 2019 roku został odznaczony Krzyżem Niepodległości z Gwiazdą kl. I za swoje zasługi patriotyczne i działalność na rzecz środowiska policyjnego.
Niezwykle istotnym wydarzeniem w jego karierze było otrzymanie nagrody Orzeł Piastów Śląskich za rok 2019, która została mu przyznana przez Regionalną Izbę Gospodarczą w Katowicach.
Pozostali ludzie w kategorii "Duchowieństwo i religia":
Józef Czempiel | Jan Górecki (duchowny) | Fabian Waculik | Grzegorz Strzelczyk | Józef Kozyra | Eugeniusz Burzyk | Jan Pitass | Rudolf Basista | Roman Dwornik | Bronisław Gawron | Alfons SkowronekOceń: Józef Kupny