Kopiec Wyzwolenia

---

Historia

Idea stworzenia znanego kopca w Piekarach zrodziła się po raz pierwszy w roku 1883, z okazji obchodu 200. rocznicy przemarszu sił królewskich pod dowództwem Jana III Sobieskiego. Inicjatorem tej koncepcji był Wawrzyniec Hajda, który zasugerował utworzenie monumentu w pobliżu Kalwarii Piekarskiej, dokładnie w miejscu, w którym obecnie znajduje się Miejskie Gimnazjum nr 2. Niestety, w tamtych czasach projekt napotkał na liczne przeszkody, w tym sprzeciw ze strony niemieckich władz, co skutkowało procesem sądowym przeciwko Hajdzie za mobilizowanie społeczności do manifestacji polskości.

Ostatecznie do pomysłu Śląskiego Wernyhory powrócono dopiero po kilku dekadach. W czasie obchodów dziesiątej rocznicy II powstania śląskiego, które miały miejsce 20 lipca 1930 roku, zapadła decyzja o usypaniu w Piekarach Śląskich kopca, który miał być symbolicznym upamiętnieniem powstań śląskich. Propozycję tę wysunął Stanisław Mastalerz, ówczesny mieszkaniec Piekar oraz sekretarz Związku Powstańców Śląskich. Pomysł spotkał się z entuzjazmem wśród powstańców, jednak szybko o nim zapomniano.

Do tematu wrócono po dwóch latach, w kontekście 250. rocznicy triumfalnego przemarszu husarii polskiej pod dowództwem Jana III Sobieskiego do Wiednia, gdzie stoczone zostały heroiczne zmagania z armią turecką. Akt erekcyjny kopca został wmurowany 17 września 1932 roku, a jego projektantem był inżynier E. Zaczyński. Mieszkańcy Piekar oraz Szarlei oraz okolicznych miejscowości wzięli czynny udział w jego budowie przez następne pięć lat. Do miejsca budowy przybywały delegacje z różnych regionów kraju oraz z zagranicy, przywożąc ziemię w urnach z takich miejsc jak Góra św. Anny, Głogów, Kędzierzyn, Gniezno, Gdynia, Olkusz czy Cierlicko.

Podczas budowy przybyli również liczni uczestnicy z całej Polski, w tym dowódcy III powstania śląskiego, na czele z Wojciechem Korfantym, a także pisarze związani z regionem Górnego Śląska, tacy jak Gustaw Morcinek, Kazimierz Gołba oraz Pola Gojawiczyńska.

Uroczystości związane z piętnastą rocznicą przyłączenia Ziemi Śląskiej do Rzeczypospolitej, które miały miejsce 20 czerwca 1937 roku, zbiegały się z zakończeniem budowy kopca, nazywanego Kopcem Wyzwolenia. W tej wielkiej patriotycznej manifestacji ludności górnośląskiej obecny był ówczesny wicepremier RP, inżynier Eugeniusz Kwiatkowski.

W dniu 20 czerwca 2007 roku, z okazji 70. rocznicy poświęcenia Kopca Wyzwolenia, prezydent miasta Piekary Śląskie podjął decyzję o utworzeniu Społecznego Komitetu ds. Renowacji i Zagospodarowania Otoczenia Kopca Wyzwolenia w Piekarach Śląskich.

Złota Księga

W kontekście budowy Kopca Wyzwolenia powstała księga pamiątkowa, która zachowuje wpisy oraz pieczęcie osób oraz instytucji zaangażowanych w ten projekt. Wśród autorów wpisów można znaleźć takie postaci jak Wojciech Korfanty, ksiądz Emil Szramek, a także poeta Maksymilian Jasionowski. W dokumentach pojawia się także nazwisko ppłk. Kazimierza Florka, skrzypka Mieczysława Krzyńskiego czy mjr Stanisława Daniluka-Daniłowskiego.

Wpisy dotyczą również 2 kompanii szkolnej lwowskiego Korpusu Kadetów, Towarzystwa Polek, uczniów Polskiego Gimnazjum w Bytomiu, Związku Powstańców Śląskich, pracowników starostwa powiatowego w Świętochłowicach, Zakonu Ojców Bonifratrów z Bogucic, Komisariatu II Policji Województwa Śląskiego w Katowicach, a nawet amerykańskiej ekipy filmowej oraz III batalionu z 11 pułku z Tarnowskich Gór. Wiele z tych wpisów ukazuje znaczenie społecznej współpracy oraz szerokiego zaangażowania w budowę tego pomnika.

Na wewnętrznej stronie księgi zawarto informację, która brzmi: „Księgę tę przechowywał przez cały czas okupacji w swoim prywatnym mieszkaniu obywatel Mutz Karol z Piekar Śląskich, a następnie wręczył ją Radzie Narodowej w Piekarach Śl. Dnia 7.I.1949 r.” Księga aktualnie znajduje się w zbiorach Izby Regionalnej przy Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Teodora Heneczka w Piekarach Śląskich.

Dodatkowo, w 2017 roku, w ramach projektu „100 obiektów na 100-lecie Odzyskania Niepodległości”, księga została zeskanowana przez Społeczną Pracownię Digitalizacji Biblioteki Śląskiej, a jej wersja cyfrowa jest dostępna w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej, co umożliwia szerokiemu gronu odbiorców odkrywanie tego cennego dokumentu historycznego.

Parametry kopca

Kopiec Wyzwolenia, wznoszący się na wysokość 356 metrów nad poziomem morza, jest imponującą budowlą, która przyciąga uwagę swoją architekturą oraz rozmiarami.

Jego podstawowe parametry są następujące:

• wysokość od podstawy wynosi 20 m,
• średnica podstawy mierzy 68 m,
• kubatura kopca wynosi 25 000 m³.

Upamiętnienia

7 listopada 2019 roku miał miejsce ważny moment w historii numizmatyki w Polsce, gdy Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu monetę okolicznościową o nominale 5 złotych pod hasłem „Odkryj Polskę” – poświęconą Kopcowi Wyzwolenia. Ta wyjątkowa moneta została wyprodukowana przez Mennica Polska S.A.

---

Oceń: Kopiec Wyzwolenia

---