Brzozowice to dzielnica Piekar Śląskich, znajdująca się w południowo-wschodniej części miasta. Miejsce to leży wzdłuż rzeki Brynicy, co nadaje mu malowniczy charakter.
Brzozowice, znane także pod niemiecką nazwą Brzezowitz, wyróżnia się nie tylko swoimi walorami krajobrazowymi, ale i lokalnym klimatem.
Nazwa
Jak zauważa Heinrich Adamy, niemiec nazwa Brzezowitz ma swoje korzenie w starszej, słowiańskiej formie Brzosowice. Wyraz ten wywodzi się od nazw wskazujących na drzewo brzoza oraz gąszcz brzozy – brzezina, co w niemieckim oznacza 'Birkendorf’ (czyli 'brzozowa wieś’).
Historia
Osada leżąca wzdłuż rzeki Brynicy posiada bogatą historię, sięgającą XIII wieku. W dokumentach sporządzonych w języku łacińskim z października 1277 roku, znajdujemy wzmiankę o parafii kamieńskiej, do której wówczas przynależała wieś Brzozowice, wspomniana jako „Bresowi Iasd”, co można przetłumaczyć jako brzozowy ujazd lub brzozowy jaz.
W XVI wieku na tym terenie funkcjonowało już 44 szyby związane z wydobyciem rudy, a w XVIII wieku istniał tu piec do odlewania żelaza sztabowego. Jednakże czas intensywnego rozwoju osady przypada dopiero na XIX wiek, a jego przyczyną był rozkwit przemysłu górniczego. Przed rokiem 1840 powstała niewielka kopalnia węgla kamiennego znana jako Henrietta. W latach 1857-1934 działała również kopalnia rud cynku o nazwie Cecylia, a także kopalnia rud cynku Brzozowice, natomiast w latach 1927-1990 istniała huta Krystyn.
Przez długi czas Brzozowice składały się z części wiejskiej oraz obszaru dworskiego, który należał do rodziny Donnersmarcków z Siemianowic. Na tym terenie prowadzono dużą hodowlę owiec. W 1924 roku obszar dworski został włączony do gminy Brzozowice.
W 1933 roku, Kamień oraz Brzozowice połączyły się, tworząc jedną gminę. Tragiczne wydarzenia miały miejsce na początku II wojny światowej. 6 września 1939 roku, przed ratuszem, zostali rozstrzelani Emil Mutwil i Paweł Ogaza, a dyrektor szkoły podstawowej Jan Demarczyk został stracony 17 września 1939 roku w lesie pod Strzybnicą (obecnie Tarnowskie Góry). Na dzień 18 listopada 1941 roku przypadają kolejne egzekucje, podczas których gestapo powiesiło: Józefa Hadasia, Huberta Hatko oraz Teodora Tomę.
W 1947 roku wieś Brzozowice-Kamień została uznana za gminę o charakterze miejskim, a w 1954 roku zyskała status osiedla. W 1962 roku Brzozowice otrzymały prawa miejskie, a od 1975 roku znajdują się w granicach miasta Piekary Śląskie.
Zabytki architektury, techniki i przemysłu
W rejestrze zabytków województwa śląskiego odnotowany jest jeden wyjątkowy zabytek w Brzozowicach, a mianowicie kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kamieniu. Stanowi on istotny element lokalnego dziedzictwa architektonicznego.
Oprócz tego kościoła, w dzielnicy znajdują się inne historyczne obiekty, które warto wymienić:
- chata kryta papą z połowy XIX wieku, ul. Piekarska 36,
- dawna szkoła ludowa z 1896 roku, ul. Oświęcimska 1,
- szkoła z 1932 roku (obecna MSP nr 12 im. Jana Demarczyka), ul. Związkowa,
- krzyż kamienny z końca XIX wieku, róg ul. Oświęcimskiej i Konarskiego,
- domy i kamienice przy ul. Piekarskiej, Oświęcimskiej, I Armii Wojska Polskiego i Lotników,
- pozostałości huty Krystyn działającej w latach 1927-1990,
- szkoła z 1920 roku (obecna MSP nr 13 im. Powstańców Śląskich, ul. Jana Długosza 96).
Powierzchnie cenne przyrodniczo
W rejonie Brzozowic znajdują się miejsca o znacznym wartości przyrodniczej. Oto niektóre z nich:
- Park Trzech Bohaterów,
- skwer nad Brynicą,
- Aleja Jesionów, ul. Konarskiego.
Miejsca pamięci narodowej
W Brzozowicach można znaleźć kilka istotnych miejsc pamięci narodowej, które upamiętniają ważne wydarzenia historyczne.
- pomnik ku czci poległych w latach 1939-1945, zlokalizowany w Parku Trzech Bohaterów,
- tablica upamiętniająca miejsce stracenia J. Hadasia, H. Hatki oraz T. Tomy, również znajdująca się w Parku Trzech Bohaterów.
Przypisy
- HeinrichH. Adamy HeinrichH., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 44, OCLC 456751858.
- Pyrlik 1927, s. 62.
- Pyrlik 1927, s. 61.
- Piekosiński 1886, s. 45-46.
Pozostałe obiekty w kategorii "Dzielnice":
Dąbrówka Wielka (Piekary Śląskie) | Centrum (Piekary Śląskie) | Kamień (Piekary Śląskie) | Szarlej | Kozłowa Góra (Piekary Śląskie)Oceń: Brzozowice